Allereerst: wat is maskeren? Maskeren is het verbergen van neurodiverse gedragingen. Maskeren kan op veel manieren: door trekjes van anderen te kopiëren, door je met scripts voor te bereiden op gesprekken en door interesses, gedragingen en gedachten te onderdrukken of niet uit te spreken. Het heeft meestal als doel om niet buiten de groep te vallen of gepest te worden.
Maskeren is niet iets dat alleen voorkomt bij neurodiverse mensen. Neurotypische mensen (die dus niet neurodivergent zijn) doen het ook. Het is heel normaal om je af en toe anders te gedragen dan je werkelijk bent. In een formele werkomgeving, bijvoorbeeld. Thuis zou je er zonder na te denken een scheldwoord uit gooien als je een glas omstoot, op je werk vervorm je die aanzet tot ‘shit’ heel behoedzaam tot ‘chips’. Je draagt een pak en kletst met al je collega’s, ook die waar je niet de beste connectie mee hebt.
Voor de meeste neurotypische mensen is dat geen probleem, hoogstens af en toe vervelend. Voor neurodiverse mensen kost het veel meer energie omdat zij nu eenmaal meer te verbergen hebben, willen ze binnen de norm vallen. Vaak hebben zij al vroeg geleerd dat hun gedachten en gedragingen niet de standaard zijn en dat ze die maar beter diep weg kunnen stoppen. In het dagelijkse leven worden ze geacht hun hele authentieke zelf de deur toe te wijzen en te vervangen door wenselijk gedrag, een vorm van zelfcensuur die aan de lopende band energie vreet.
Daarbij komt ook nog dat neurodiverse mensen van nature (prikkel)gevoeliger zijn. Stel je eens voor dat je op je werk een pak moet dragen dat knelt en net niet warm genoeg is, aan een bureau met een bureaulamp die net iets te fel is, omgeven door kantoorgeluiden: ratelende toetsenborden, zoemende tl-verlichting, papierversnipperaars die om de haverklap draaien. En dan is er ook nog die ene collega die ellenlange gesprekken met je wilt voeren. Tel dat allemaal bij elkaar op en je kunt er zeker van zijn dat je binnen de kortste keren overprikkeld bent.
Daarnaast worstelen neurodiverse mensen ook geregeld met de strenge stem in hun hoofd die ze dwingt om normaal te zijn. Dat ene praatje bij de koffieautomaat ging gisteren prima, waarom lukt het nu dan niet? Het is onwil, het is aan te leren, je doet het erom, is de boodschap die veel neurodiverse mensen kregen in hun kindertijd en die ze inmiddels geïnternaliseerd hebben. Het is een gevecht boven op het gevecht dat je al voert om dat praatje überhaupt te kunnen maken.
Niet gek dus dat veel neurodiverse mensen hun draai in het leven niet helemaal kunnen vinden en vaker kampen met depressies en burn-outs als gevolg van langdurige overprikkeling. Zie het als een blaar op je voet waar je maar op door blijft lopen, ook al doet het zeer. Uiteindelijk kun je niet anders dan een tijdje met je voet omhoog gaan zitten.
Voor neurodiverse mensen is hun huis of kamer vaak de enige plek waar je je niet anders hoeft voor te doen dan je bent, waar je je kunt focussen op je interesses en je gedragingen niet hoeft aan te passen. Het is verleidelijk om die zelfisolatie op te zoeken, wat op den duur kan leiden tot niet meer naar school of werk gaan of überhaupt het huis uit. Het is daarom van belang dat je een school- of werkomgeving kiest waar je dat gevoel van thuis mee naartoe kunt nemen: een studie met gelijkgestemden die ook dol zijn op microbiologie of een dagbestedingsplek waar je creatief aan de slag kunt. Ook is ondersteuning vanuit de omgeving belangrijk. Mensen die je nemen zoals je bent, die je enthousiasme waarderen en die bereid zijn je met rust te laten als je dat nodig hebt.
Je kunt helaas niet kiezen hoe de maatschappij in elkaar steekt en wat de norm is, maar je kunt wel kiezen hoe je je ertoe wilt verhouden en met wie je je wilt omgeven. Een beetje maskeren is niet erg, maar het moet geen fulltime onderneming worden. Wees je bewust van het gedrag dat van jou is en het gedrag dat je laat zien omdat het wenselijk is. Hoeveel energie kost dat maskerende gedrag en is dat het waard voor het behoud van de baan, studie of sociale kring waarin je je bevindt? Of kun je beter op zoek gaan naar een plek waar je geen energie hoeft te steken in het aanpassen van je authentieke zelf?
Ilse van der Velde (pseudoniem van Ilse van der Velden) is schrijver, copywriter, spreker en ervaringsdeskundige op het gebied van autisme. Ze verzorgt de social media accounts van FLOOR vanuit mediabureau BURO MLBRGN in Arnhem.
